Raakpraat-Redenaars
maak vir kinders
die speelveld meer
gelyk as ongelyk.
Is dit regverdig dat
sommige kinders ‘n toespraak kan koop, vra jy?
Kom ons kyk
hoe dinge REEDS lyk:
Piet Predikant moet
elke Sondag ‘n preek gereed hê. Hy help sy seun met vaardige hand om gedagtes
onder woorde te bring en ‘n blywende boodskap op die hart te druk.
Annerien Advokaat
stel elke dag haar saak, so oortuigend dat regters oortuig raak: Om haar dogter
te help met ‘n redenaarstoespraak, is vir haar maar ‘n geringe saak.
Daleen Dramajuffrou
weet hoe om ‘n beoordelaar se aandag te hou: Sy ken van stemwisseling en
dramatiese pauses wat met ‘n gehoor kan toor!
Vir haar seun skryf sy ‘n uitmuntende toespraak
wat die opposisie
sprakeloos laat!
Louis Loodgieter is
‘n man van min woorde, maar hy het darem ‘n niggie in die Kaap
wat sy seun sal
help!
As laerskoolonderwyseres weet sy presies hoe die ding gedoen moet word
sodat die heel
meeste punte toegeken word!
Skype jou hier, Skype jou daar – en sien daar:
Die loodgieter se seun
staan terug vir
geeneen!
Ben die Bouer is ‘n
man wat werk met sy hande!
Hy ken van stene en
van bou volgens planne!
Hy bereken boukoste sonder ‘n sakrekenaar – maar as dit kom by toesprake het hy nie raad nie:
Hy sal nie sy dogtertjie daarmee kan help nie:
En sy het ook nie ‘n niggie in die Kaap nie.
Vir haar is daar niemand nie.
Vir haar is die speelveld nie
gelyk nie.
Daarom bestel Ben
Bouer vir sy dogter ‘n Raakpraat-Toespraak by Raakpraat-Redenaars!
Nie almal se ouers
is vaardig met woorde nie.
‘n Bekwame buurvrou is ook nie vir almal beskore nie.
Maar danksy Raakpraat-Redenaars - is hulle saak nie verlore nie!
Om jou toespraak te bestel kliek op die volgende skakel om 'n aanlynbestelvorm (met stap-vir-stap verduidelikings) in te vul:
Artikel uit Taalgenoot:
Redenaarstoesprake:
Om te koop of nie
Die
advertensie op een redenaarstoespraakverskaffer se webwerf lui:
“Niemand
durf meer die tennisbaan aan met ’n tuisgemaakte raket nie. Waarom moet jy die
verhoog aandurf met ’n selfgemaakte toespraak? Vir hokkie koop jy ’n stok. Vir
rugby ’n bal en trui. Vir redenaars bestel jy ’n toespraak ...”
Gekoopte
redenaarstoesprake het in die laaste paar jaar ’n taai toffie geword.
Daar
is dié wat vra hoekom nie, want nie eens die grootste oratore skryf hul eie
toesprake nie. Ander snak na hul asem en bevraagteken die regverdigheid
daarvan.
Die
vraag is dus, voorsitter, dames en here (soos dit in ’n goeie toespraak hoort):
Om te koop of nie?
Wat is die les?
Erika
Janse van Rensburg, wat al jare by redenaars en debat betrokke is en
ATKV-Redenaarskursusse aanbied, meen toespraakskrywers (dis nou diegene wat ’n
geldjie vir hul moeite kry) het die kompetisie gekaap.
“Die
feit dat ouers te besig is – ouers koop selfs vir hul kinders toesprake vir ’n
klaspraatjie – en die wenfaktor het veroorsaak dat daar ’n bedryf ontstaan het.
As iemand so vindingryk is om op hierdie manier geld te maak, kan die ATKV niks
daaraan doen nie, maar dis belangrik om voor oog te hou dat dit beslis nie die
doelwit van die ATKV-Redenaarskompetisie is nie.”
Volgens
Erika gaan dit nie vir die ATKV oor ’n gekoopte toespraak nie, maar eerder om
kinders te bemagtig om dit self te doen. “Anders kon ons netsowel ’n kompetisie
gereël het waar kinders ’n lekker lang gedig leer en dit kom opsê.”
Dr.
Elbie Adendorff, wat al 17 jaar by die beoordeling van redenaarskompetisies
betrokke is, beskou die koop van toesprake as ’n grysgebied. Sy meen enigeen
wat aan sport deelneem, kry tog hulp van ’n afrigter, en dan praat ’n mens nie
eens van fisioterapeute, kopdokters ensovoorts nie. Maar watter boodskap stuur
gekoopte redenaarstoesprake, want redenaarskompetisies val in die opvoedkundige
veld, voeg sy by. “Maak ons nie dan kinders groot wat nie vir hulself kan of
wil dink nie?”
Die argumente
Gaan
loer ’n mens op webwerwe waar toesprake te koop aangebied word, kan ’n
redenaarstoespraak jou tussen R300 en R700 uit die sak jaag. Daar is beloftes
van klastoesprake binne 24 uur en sommige diensverskaffers reik selfs ’n
sertifikaat uit wat “waarborg” die toespraak is enig in sy soort.
Die
komediant Schalk Bezuidenhout, wenner in die ATKV-Redenaarsfinaal in 2009, sien
niks fout daarmee om ’n toespraak te koop nie. “Op skoolvlak sou ek nie my eie
toespraak kon skryf nie. Ek sou nooit met my eie toespraak kon meeding teen
iemand wie se toespraak deur, byvoorbeeld, ’n vrou in haar 40’s geskryf is nie.
Om met ’n gekoopte toespraak te praat is die saak net halfpad gewen; jy moet
steeds die gehoor probeer oortuig.”
Volgens
Schalk was daar in sy jare geen voorskrif dat jy jou eie toespraak moet skryf
nie – dit was belangriker dat jy ’n beredeneerde toespraak skryf. “My ma is
moerse bang vir reëls breek; sy sou nooit toegelaat het as dit verbied is nie.”
Janneke
Venter, ’n matriekleerder aan die Hoërskool Witteberg en 2016 se wenner in die
ATKV-Redenaarsfinaal vir onvoorbereide toesprake, sê ’n mens moet vra wat die
uiteindelike doel van die kompetisie is. “Volgens my is dit om ’n toespraak te
leer skryf en praat; om te leer om ’n mening te vorm en jou oortuigings dan oor
te dra. Wanneer jy toesprake koop, leer jy net om die toespraak te lewer en nie
noodwendig om vanuit navorsing ’n bepaalde standpunt te formuleer en dan jou
eie oortuiging oor te dra nie.”
Haar
pa, Coenie, hoof van Witteberg en ’n bekende in redenaarskringe, sê die koop
van toesprake is te verstane in ’n strawwe kompetisie en weens ouers se
beheptheid met wen. “Maar so min mense besef dat die vaardigheidsontwikkeling
van openbare redevoering, wat redenaars ten doel het om te ontsluit, ’n baie
groter oorwinning is as die titel van wenner. Dit het naskoolse waarde wat jy
nie met geld kan koop nie.”
Waardevolle diens
Praat
jy met toespraakskrywers, is hulle dit eens die diens wat hulle lewer, bemagtig
’n kind om met selfvertroue sy sê te kan sê.
Nicolaas
Roos van Raakpraat Redenaars het begin toesprake skryf as ’n guns vir sy suster
en deesdae het hy ’n lang waglys van mense wat met sy kalwers wil ploeg.
“Kinders se vermoë om navorsing te doen word reeds in take getoets. Hul vermoë
om te skryf, word in opstelle getoets. Hoekom, as ’n kind se vermoë om te praat
getoets moet word, moet hulle self die toesprake skryf?”
Madelein
Waldeck van Praat met Passie skaar haar by Nicolaas en sê ’n kind moet leiding
kry. “Dis nie meer net die elite-kinders wat aan redenaars deelneem nie,” voeg
sy by. “En omdat die standaard deesdae so hoog is, kan ’n mens nie net met ’n
selfgeskryfde toespraak daar opdaag en dink jy gaan die kompetisie wen nie.”
Dink saam
Een
ding is seker: Of jy voor ’n gehoor gaan staan met ’n gekoopte toespraak of een
wat jy self geskryf het, ure se werk word ingesit om jou standpunt te
stel.
Janneke
sê die mededinging is so sterk natuurlike talent is nie genoeg nie; dit verg
klipharde werk. “Ek sou sê dat ’n goeie redenaar aan die volgende eienskappe
moet voldoen: Aanhou, uithou en opstaan wanneer die uitslae jou platslaan.”
Sy
bestee ure saam met Annalie Bredenkamp, haar redenaarsonderwyseres. Hulle oefen
om onderwerpe te ontrafel, standpunte te toets en skeppende taal te gebruik.
Luister ’n mens na die werk wat ingesit word, is
dit duidelik: Al praat ’n mens in onvoorbereide redenaars, verg dit steeds baie
oefening. Schalk se ma het ure se werk ingesit om hom gereed te maak om op sy
voete te kan dink. “My ma sou oefeninge met my doen,” vertel hy. “Sy sou vir my
’n nuusberig gee en ’n tyd waarin ek ’n toespraak moes uitwerk. Ek het geleer
om vinnig deur bronne te werk en ’n standpunt te stel. ’n Mens oefen die game, net soos rugby.”
Vir
Elbie lê die oplossing daarin dat toespraakskrywers en sprekers nouer saamwerk.
Die kind kan sy of haar insette lewer, terwyl ’n volwassene dit skryf en
formuleer.
“Alle ouers wil hê hul kind moet goed doen, maar
dis belangrik om nie die opvoedkundige waarde van redenaars te vergeet nie. Ek
weet ouers en kinders is besig, maar die saam skryf aan ’n toespraak kan ’n
goeie bonding-ervaring wees.”
Coenie meen die formaat van die kompetisie kan
aangepas word. “Sodra ons sou begin om kinders op ’n baie vroeë ouderdom – met
hulp vooraf vir struktuur en woordeskat – in ’n lokaal te plaas om hul eie
toespraak te skryf en dan rou talent teen rou talent beoordeel, hoe gouer gaan
ons kinders bemagtig om die vaardigheid te bemeester. Vir diegene wat net
wil perform, kan ons ’n kategorie skep vir slegs gekoopte
toesprake waar die klem op die voordraggedeelte val.”
Die
Amerikaanse rolprentmaker John Ford, wat as een van die grootste en
invloedrykste regisseurs gesien word, het gesê: “Jy kan goed praat as jou tong
die vermoë het om die boodskap van jou hart oor te dra.” Met ’n gekoopte
toespraak loop jy dalk met iemand anders se hart op jou mou, maar ten minste
kry dit jou sover om voor ’n gehoor te praat. Om te koop of nie te koop nie –
dit bly die vraag.
DEUR
REZA CLIFFORD
*
Hierdie artikel het in die Taalgenoot (Lente-uitgawe
2017) verskyn.
